Oprac. Archiwum Państwowe w Opolu
Majątek na Kresach – co zostawili przesiedleńcy?
Kiedy mieszkańcy Kresów Wschodnich (czyli wschodnich terenów dawnej Polski, które po II wojnie światowej znalazły się w granicach ZSRR) musieli opuścić swoje domy, zostawiali za sobą cały swój nieruchomy majątek. Mowa tu o wszystkim, co było na stałe związane z ziemią: domy, gospodarstwa, sady, pola uprawne, a nawet budynki gospodarcze, takie jak stodoły czy obory. Dla wielu rodzin był to dorobek wielu pokoleń, często budowany z ogromnym wysiłkiem i miłością do ziemi. Niestety, nie mogli zabrać ze sobą tych dóbr, ponieważ granice państwowe zmieniały się, a oni byli przesiedlani na nowe tereny w powojennej Polsce.
Dokumentowanie strat – ślad w dokumentach PUR
Informacje o pozostawionym majątku nie zaginęły jednak całkowicie. Gdy przesiedleńcy dotarli do nowych miejsc zamieszkania w Polsce, musieli zgłaszać się do Państwowych Urzędów Repatriacyjnych (PUR). Tam sporządzano specjalne dokumenty, w których szczegółowo opisywali wszystko, co musieli zostawić na Kresach. W tych spisach znajdowały się nie tylko ogólne informacje, ale często bardzo dokładne opisy, np. ile było hektarów pola, jakiego rodzaju były budynki, czy ile drzew owocowych rosło w sadzie. Dzięki tym dokumentom możemy dziś dowiedzieć się, jak wyglądało życie Kresowian przed wojną i jak wiele stracili.
Co udało się zabrać? Przeniesiony dobytek życia
Mimo tak ogromnych strat, przesiedleńcy próbowali zabrać ze sobą choć część swojego dobytku. Z dokumentów PUR wynika, że przewożono głównie rzeczy osobiste – ubrania, pościel, pamiątki rodzinne. Często udawało się również zabrać naczynia kuchenne, podstawowe meble, a nawet zwierzęta gospodarskie, takie jak krowy, konie czy drób. Ci, którzy mieli konkretny zawód, starali się przewieźć narzędzia i przybory niezbędne do pracy, np. stolarze swoje dłuta, a krawcowe maszyny do szycia. To były często jedyne rzeczy, które pozwalały im na nowo odnaleźć się w życiu i podjąć pracę w nowym miejscu.
Portret Kresowian w dokumentach archiwalnych
Te zachowane dokumenty są niezwykle cennym źródłem wiedzy o życiu Kresowian. Dzięki nim historycy i badacze mogą odtworzyć, skąd pochodzili ci ludzie – czy byli mieszkańcami miast, czy raczej rolnikami z terenów wiejskich. Możemy też dowiedzieć się, jaki był ich stan majątkowy przed wojną – czy byli zamożni, czy żyli skromniej. Wreszcie, dokumenty te często pokazują, czym zajmowali się przed przymusowym opuszczeniem swoich rodzinnych stron, dając nam wgląd w ich codzienne życie, profesje i sposoby zarobkowania. To ważne świadectwo ludzkich losów i ogromnych zmian, jakie zaszły w Polsce po II wojnie światowej.
Czy zastanawialiście się kiedyś, jak musieli się czuć ludzie, którzy z dnia na dzień tracili wszystko i musieli budować swoje życie od nowa w zupełnie obcym miejscu?
