Oprac. Archiwum Państwowe w Opolu
Wielkie dożynki w Opolu – święto plonów i propagandy
Opole stolicą dożynek
„Wielki to był dzień dla Opolan. Przy wymarzonej pogodzie od wczesnych godzin rannych zjeżdżały do Opola grupy regionalne i świetlicowe ze wszystkich stron Polski, osiągając imponującą cyfrę 250 tysięcy uczestników.”
W 1947 roku Opole ponownie stało się centrum dożynek centralnych, organizowanych przez władze Polski Ludowej. Na uroczystości przybyły tysiące ludzi, a honorowymi gośćmi byli najważniejsi politycy tamtych czasów, w tym Prezydent Bolesław Bierut oraz Premier Józef Cyrankiewicz.
Uroczysta msza i wojskowa promocja
Obchody rozpoczęły się o godzinie 9 rano od mszy świętej w katedrze św. Krzyża, na której obecni byli Prezydent i przedstawiciele rządu. Kazanie o zbiorach wygłosił biskup Bolesław Kominek, a uroczystość była transmitowana przez radio w całym kraju.
„Śpiewał chór mieszany „Lutnia”. Nabożeństwo było transmitowane na wszystkie rozgłośnie polskie.”
Po nabożeństwie odbyła się uroczysta promocja absolwentów Oficerskiej Szkoły Piechoty z Wrocławia, którą poprowadził marszałek Michał Rola-Żymierski. Jednocześnie w jednej ze szkół w Opolu transmitowano radiową audycję poświęconą śląskiemu żniwniokowi.
Imponująca defilada dożynkowa
Największą atrakcją święta była kilkugodzinna defilada, którą z trybun przy ul. Nysy Łużyckiej oglądały delegacje czeskie i radzieckie.
„Po zakończeniu promocji Prezydent Bierut i przedstawiciele Rządu udali się na trybunę przy ul. Nysy Łużyckiej, skąd odebrali wspaniałą trzygodzinną defiladę dożynkową.”
W pochodzie brały udział formacje wojskowe, partie polityczne, organizacje społeczne oraz delegacje chłopskie. Do Opola specjalnie przyjechała 20-osobowa ekipa filmowa z ZSRR, aby sfilmować wydarzenie.
Wręczenie wieńców i symbolika święta
Po defiladzie na udekorowanych błoniach nad Odrą wręczono tradycyjne wieńce dożynkowe. „Cała uroczystość transmitowana była przez radio polskie.”
Choć dożynki miały korzenie w ludowej tradycji świętowania zakończenia żniw, władze PRL nadały im nową, polityczną wymowę. Było to nie tylko święto rolników, ale także okazja do pokazania jedności robotników i chłopów oraz poparcia dla polityki rządu.
Dożynki – tradycja w służbie propagandy
Nie były to pierwsze dożynki centralne w Opolu – podobne odbyły się już rok wcześniej, w 1946 roku. Nowe władze dostrzegły potencjał w tym ludowym święcie i wypełniły je nową treścią.
Tradycyjne obrzędy, jak pochody z wieńcami i wręczanie chleba, pozostały, ale dożynki stały się wydarzeniem o silnym propagandowym charakterze. Władze wykorzystywały je do pokazania, że społeczeństwo popiera nowy ustrój i politykę komunistycznego rządu.
Więcej na ten temat można przeczytać w artykule Moniki Milewskiej, Ukradzione święto. Dożynki w PRL, „Zeszyty Wiejskie” z. 26 (2020), s. 179-201
Wystawę „Dożynki” w cyklu „Polska Ludowa świętuje”
można zobaczyć na stronie:
