Oprac. Archiwum Państwowe w Opolu
Zmiany nazw na Śląsku po II wojnie światowej
Dlaczego zmieniano nazwy?
Po zakończeniu II wojny światowej rozpoczęto polonizację i repolonizację Śląska. Jednym z głównych celów było usunięcie niemieckich nazw i zastąpienie ich polskimi. Dotyczyło to miejscowości, ulic, placów, rzek, lasów, a nawet nazw firm i sklepów. Chodziło o podkreślenie, że te tereny należą do Polski i ułatwienie osiedlającym się tam Polakom poczucia swojskości.
Jak wyglądał proces zmiany nazw?
Na terenach, które już przed wojną należały do Polski, zmiany były proste – nazwy pozostawały takie same lub wracano do wcześniejszych polskich nazw. Trudniej było na obszarach, które wcześniej były niemieckie, bo nie istniały tam polskie odpowiedniki nazw.
Przy ustalaniu nowych nazw uczestniczyły różne instytucje, m.in. urzędy administracyjne, koleje, poczta oraz sami mieszkańcy i dziennikarze. Do czasu oficjalnego zatwierdzenia przez specjalną komisję, używano nazw tymczasowych.
Problemy z wprowadzaniem nowych nazw
Pierwsza oficjalna lista nowych nazw miejscowości pojawiła się dopiero w maju 1946 roku, czyli rok po wojnie. Nie zawsze spotkało się to z aprobatą mieszkańców – niektóre nowe nazwy były trudne do zaakceptowania, a ludzie woleli używać tych tymczasowych. Wiele osób przyzwyczaiło się do pierwszych powojennych nazw i nie chciało ich zmieniać.
Przykładem jest miejscowość Frydrychów w powiecie nyskim, którą urzędowo nazwano Michowice. Mimo to na znakach drogowych nadal widniała pierwotna nazwa. Dopiero w 2005 roku mieszkańcy wywalczyli jej oficjalny powrót.
Dlaczego zmiana nazw trwała tak długo?
Proces nadawania nowych nazw był powolny, a przeszkód było wiele:
– brak odpowiedniej komunikacji między urzędami,
– brak tablic z nowymi nazwami,
– używanie starych nazw z przyzwyczajenia,
– opór lokalnych władz wobec narzucanych nazw,
– poczucie tymczasowości – wielu ludzi wierzyło, że wkrótce wrócą do swoich dawnych domów, więc nie przejmowali się nowymi nazwami,
Zmiany w nazewnictwie na Śląsku były ważnym elementem powojennej rzeczywistości i miały wpływ na kształtowanie się tożsamości tych terenów w granicach Polski.
Więcej na ten temat można przeczytać w artykule Moniki Choroś, Przemiany nazewnicze w latach 1945-1950 na przykładzie nazw miejscowości ziemi nyskiej, „Studia Śląskie” T. LXXXII (2018), s. 204-220.
Artykuł dostępny jest tutaj:
